PROJEKT_STRATEGIA ROZWOJU GMINY IWANISKA NA LATA 2017 - 2025

2017-09-14 10:18:17 STRATEGIA ROZWOJU GMINY IWANISKA NA LATA 2017 - 2025

PROJEKT_STRATEGIA ROZWOJU GMINY IWANISKA NA LATA 2017 - 2025

STRATEGIA ROZWOJU GMINY IWANISKA NA LATA 2017 - 2025 Źródło: www.krzyztopor.org.pl GMINA IWANISKA WRZESIEŃ, 2017 r. Spis treści WPROWADZENIE 3 1. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO - GOSPODARCZEJ GMINY IWANISKA 5 1.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA i POŁOŻENIE GMINY 5 1.1.1. Położenie i podział administracyjny 5 1.1.2. Rzeźba terenu i klimat 10 1.1.3. Stan i ochrona środowiska 18 1.1.4. Ludność i rynek pracy 21 1.1.5. Zagospodarowanie przestrzenne, budownictwo mieszkaniowe. 27 1.1.6. Sytuacja ekonomiczna 31 1.1.7. Turystyka 32 1.1.8. Szkolnictwo, kultura i sport 41 1.1.9. Ochrona zdrowia i opieka społeczna 44 1.1.10 Wizerunek gminy 46 2. Część programująco-strategiczna 47 2.1. Analiza obszarów problemowych 47 2.1.1. Analiza SWOT 47 2.1.2. Drzewo problemów 52 2.2. Kierunki rozwoju Gminy Iwaniska 53 2.2.1. Wizja i misja rozwoju Gminy Iwaniska 53 2.2.2. Cele główne i szczegółowe: 54 2.3 Zgodność Strategii z zasadami horyzontalnymi UE i innymi programami strategicznymi kraju i regionu 59 2.4 Źródła finansowania i harmonogram planowanych zadań 66 2.5 Ocena wpływu realizacji Strategii na środowisko 71 3. CZĘŚĆ WDROŻENIOWA 74 3.1. Ewaluacja i monitoring Strategii 74 3.2. WSKAŹNIKI REALIZACJI STRATEGII 77 Podsumowanie 79 Bibliografia 81 WPROWADZENIE Samorząd gminny odpowiedzialny jest za podejmowanie wielu działań i decyzji ważnych dla lokalnej społeczności. Aby zarządzanie to było konsekwentne i efektywne potrzebny jest wieloletni plan, który będzie wskazywał kierunki jej rozwoju. Narzędziem pozwalającym dokonać właściwego wyboru długofalowych działań, ustalenia programów do realizacji zadań, a co najważniejsze do stymulowania rozwoju gminy jest dokument Strategia Rozwoju Gminy Iwaniska na lata 2017- 2025. Głównym jego celem jest zdiagnozowanie priorytetowych kierunków zmierzających do harmonijnego i zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego przy jednoczesnym uwzględnieniu potencjału obejmującego obszar całego samorządu gminnego. Zawarte w Strategii zadania będą stanowić proces przenikania się oraz integrowania spójnych inicjatyw politycznych, społeczno – gospodarczych oraz przestrzennych przy jednoczesnym uwzględnieniu zachowania równowagi środowiska naturalnego. Kluczowym zadaniem gminy jest tworzenie lepszych warunków życia na jej obszarze, stąd wszelkie działania skierowane są nie tylko do mieszkańców czy samorządu lokalnego, ale również do przedsiębiorców, organizacji i instytucji, którzy tylko w partnerstwie odniosą wspólny sukces. Strategia Rozwoju Gminy Iwaniska jest strategią średnioterminową obejmującą okres do 2025 roku i zawiera trzy podstawowe elementy składowe: • diagnozę sytuacji społeczno - gospodarczej Gminy Iwaniska, • część programująco-strategiczną, • część wdrożeniową. Dokument został opracowany przez firmę ”FRESH-BIZ” z siedzibą w Kielcach. Za sprawą dokumentu strategicznego gmina może efektywnie wykorzystać własne zasoby, w tym zasoby finansowe, rzeczowe czy społeczne, oraz określić sposoby przeciwdziałania pojawiającym się zagrożeniom. Niniejsza Strategia zawiera informacje dotyczące kierunków rozwoju Gminy Iwaniska oraz działań związanych z ich realizacją do roku 2025. Horyzont czasowy, jakim objęta jest Strategia, związany jest z nową perspektywą finansową Unii Europejskiej, a więc lata 2014-2020. Aby móc w pełni wykorzystać szanse, jakie dają środki unijne, należy podjąć odpowiednie działania. w tym celu opracowano Strategię, jako podstawowy dokument zawierający priorytetowe kierunki rozwoju gminy w obecnym okresie programowania unijnego. Dokument ten opracowany został przede wszystkim w oparciu o dostępne materiały analityczne, dane statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Lokalnych) oraz dane Urzędu Gminy Iwaniska obrazujące zmiany i tendencje społeczno-gospodarcze zachodzące w gminie. Wykorzystane dane w głównej mierze charakteryzują stan na rok 2014 r., ale także w przypadku dostępu do statystyk z roku następnego, opierają się na 2015 r. 1. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO - GOSPODARCZEJ GMINY IWANISKA 1.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA i POŁOŻENIE GMINY 1.1.1. Położenie i podział administracyjny Rys.: Położenie Gminy Iwaniska Źródło: Opracowanie własne Gmina Iwaniska położona jest we wschodniej części województwa świętokrzyskiego, w powiecie opatowskim, nad rzeką Koprzywianką, na południowo-wschodnim krańcu Gór Świętokrzyskich. Iwaniska znajdują się 13 km na południowy zachód od Opatowa. w latach 1975 – 1998 miejscowość ta położona była w województwie tarnobrzeskim. Około 2 km na południowy wschód od Iwanisk znajduje się miejscowość Ujazd z ruinami zamku Krzyżtopór. Gmina Iwaniska sąsiaduje z z innymi gminami, od wschodu: Klimontów i Lipnik, od południa: Bogoria, od zachodu Raków i Łagów oraz Baćkowice i Opatów od północy. Rys.: Drogi wojewódzkie w miejscowości Iwaniska Przez Iwaniska przebiega droga wojewódzka Nr 757 Opatów - Iwaniska - Staszów - Stopnica, a także swój początek ma tu droga wojewódzka Nr 758 do Koprzywnicy. Ponadto, drogami krajowymi są: 9 - Radom - Ostrowiec Świętokrzyski - Lipnik - Łoniów - Rzeszów - Miejsce Piastowe - Barwinek > Granica Państwa (PL-SLO), oraz 74 - Sulejów - Kielce - Opatów - Ożarów - Annopol - Kraśnik - Janów Lubelski - Zamość - Hrubieszów - Zosin > Granica Państwa (PL-UA). Współrzędne Gminy Iwaniska to: N: 50o43`54`` oraz E: 21o16`30``. Powierzchnia gminy wynosi 105 kilometrów kwadratowych i zamieszkuje ją 6 869 osób (stan na 2014 r. wg. danych GUS). Do gminy należy 27 sołectw (poniżej wykaz), zaś siedzibą gminy jest miejscowość Iwaniska. Rys.: Sołectwa na terenie gminy Źródło: Google Maps Sołectwa na terenie Gminy Iwaniska: 1. Sołectwo Boduszów (wieś Boduszów) 2. Sołectwo Borków (wieś Borków) 3. Sołectwo Dziewiątle (wieś Dziewiątle) 4. Sołectwo Gryzikamień (wieś Gryzikamień) 5. Sołectwo Garbowice (wieś Garbowice) 6. Sołectwo Iwaniska (wieś Iwaniska) 7. Sołectwo Jastrzębska Wola (wieś Jastrzębska Wola) 8. Sołectwo Kamieniec (wieś Kamieniec) 9. Sołectwo Kopiec (wieś Kopiec) 10. Sołectwo Kujawy (wieś Kujawy) 11. Sołectwo Krępa (wieś Krępa) 12. Sołectwo Łopatno (wieś Łopatno) 13. Sołectwo Marianów (wieś Marianów) 14. Sołectwo Mydłów (wieś Mydłów) 15. Sołectwo Nowa Łagowica (wieś Nowa Łagowica) 16. Sołectwo Przepiórów (wieś Przepiórów) 17. Sołectwo Radwan (wieś Radwan) 18. Sołectwo Skolankowska Wola (wieś Skolankowska Wola) 19. Sołectwo Stobiec (wieś Stobiec) 20. Sołectwo Stara Łagowica (wieś Stara Łagowica) 21. Sołectwo Toporów (wieś Toporów) 22. Sołectwo Tęcza (wsie: Tęcza, Planta, Sobiekurów) 23. Sołectwo Ujazd (wsie: Ujazd, Haliszka) 24. Sołectwo Wojnowice (wieś Wojnowice) 25. Sołectwo Wzory (wsie: Wzory, Zielonka, Kamienna Góra, Podzaldów) 26. Sołectwo Wygiełzów (wieś Wygiełzów) 27. Sołectwo Zaldów (wieś Zaldów) Terytorium gminy obejmuje dwa pasma Gór Świętokrzyskich: Pasmo Wygiełzowskie (południowa część gminy) oraz Pasmo Iwańskie (północno-zachodnia i środkowa część gminy). Wschodnia część znajduje się w obrębie Wyżyny Opatowskiej, stanowiącej północno – zachodnią część Wyżyny Sandomierskiej. Iwaniska to osada, której początki sięgają 1403 roku, kiedy to położono kamień węgielny pod budowę tutejszego kościoła parafialnego. Świątynię erygował biskup krakowski Piotr Wysz. Przez kilka stuleci osada nosiła nazwę Unieszów. w 1415 roku w źródłach pojawia się nazwa Mathias de Iwaniska herbu Łodzia. Kilkadziesiąt lat później w 1450 r. król Kazimierz IV Jagiellończyk nadał prawa średzkie wsi Unieszów wchodzącej wówczas w skład włości Jana Głowacza z Oleśnicy, który był wojewodą sandomierskim. Miejscowość rozwijała się dzięki dogodnemu położeniu na szlakach handlowych oraz odbywającym się targom i jarmarkom, które ściągały kupców z różnych stron kraju. Na początku XVI wieku Iwaniska występują już jako miasto, a pod koniec wieku liczyły ok. 1600 mieszkańców, w tym również osoby wyznania mojżeszowego. Historycy podają, że w latach 80-tych XVI stulecia Iwaniska posiadały ratusz, 36 domów w rynku oraz ok. 200 poza nim. Okoliczne rzemiosło było reprezentowane przez 6 kowali, 9 szewców, 6 rzeźników, 4 prasołów, 5 tkaczy, 4 kuśnierzy, 4 kołodziejów, 3 krawców, 7 piekarzy, 2 bednarzy, 2 ślusarzy, 2 sukienników, 2 kapeluszników, 2 piwowarów, stelmacha, stolarza, łaziennika, 19 gorzelników oraz 3 przekupni i kilku handlarzy śledziami. Ok. 1552 roku ówcześni właściciele Iwanisk, zwolennicy reformacji przekształcili kościół w zbór protestancki. w początkach XVII wieku Iwaniska stały się własnością Sebastiana Ligęzy, podstolego sandomierskiego. Zbór kalwiński zlikwidowano, oddając kościół katolikom. Początkiem nowej epoki w rozwoju Iwanisk była chwila nabycia dóbr Iwańskich przez Krzysztofa Ossolińskiego. Rozwój ten zahamowany został przez potop szwedzki, a ostateczny cios zadał Iwaniskom najazd Rakoczego. w 1869 roku na skutek represji po upadku powstania styczniowego Iwaniska utraciły prawa miejskie i zostały zdegradowane do roli osady. Właścicielami miejscowości w XIX w. byli Łempiccy, zaś na początku XX dobra Planta - Iwaniska przeszły w posiadanie rodu Dzierżykraj – Morawskich, w których rękach pozostawały do 1945 r. w czasie i i II wojny światowej Iwaniska zostały zniszczone w znacznym stopniu. Na przełomie 1944-1945 roku przechodziła przez gminę linia frontu. Ludność wysiedlono, a miejscowość została zniszczona. Po zakończeniu działań wojennych przystąpiono do odbudowy osady. Liczba mieszkańców Iwanisk w 1946 r. wynosiła zaledwie 700 osób. Dzisiaj Iwaniska liczą ok. 7 000 mieszkańców. W gminie Iwaniska głównym źródłem dochodów jej mieszkańców jest rolnictwo, ukierunkowane głównie na produkcję mleka i chów trzody chlewnej. Iwaniska rozwijały się dzięki dogodnemu położeniu na szlakach handlowych i odbywającym się targom i jarmarkom, które ściągały kupców z różnych stron kraju. Zdj. Widok na Iwaniska z wierzy kościelnej Źródło: www.iwaniska.eu 1.1.2. Rzeźba terenu i klimat Urozmaicona morfologia powierzchni gminy związana jest z budową geologiczną skał podłoża, procesami denudacyjno-erozyjnymi oraz działalnością akumulacyjno-erozyjną rzek. Na obszarze gminy znajdują się fragmenty dwóch równoleżnikowo biegnących grzbietów należących do wschodniej części Gór Świętokrzyskich. Są to: – pasmo Łagowsko-Iwańskie (północno-zachodnia i środkowa część gminy), oraz – pasmo Wygiełzowskie (wzdłuż, którego wierzchowin przebiega częściowo południowa granica gminy). Obszar gminy to osady kambru, dewonu i czwartorzędu. Na przeważającej części obszaru gminy występują korzystne dla budownictwa warunki geologiczne. Tworzą je osady plejstoceńskie poza lessami i glinami lessowymi oraz starsze grunty skaliste – osady dewonu i kambru. Za grunty ograniczające budownictwo uznano holoceńskie torfy oraz osady rzeczne den dolinnych i zagłębień bezodpływowych. Są to też obszary płytkiego występowania wód gruntowych (0 – 2 m p.p.t.), miejscami głębiej. Obszary te nie nadają się do posadowienia budynków. Plejstoceńskie lessy i gliny lessowe są słabymi gruntami budowlanymi, gdyż pod wpływem wody rozwijają się w nich procesy erozji deszczowej (ablacji) i sufozji. w przypadku ich wystąpienia na zboczach o znacznym nachyleniu (spadki powyżej 8 %) uznano je za niekorzystne dla budownictwa. Na terenie gminy Iwaniska, w całości lub części znajdują się wymienione poniżej obszary występowania kopalin. Pomiędzy nimi 7 złóż posiada zasoby bilansowe: („Piskrzyn”, „Stobiec”, „Bratkowszczyzna”, „Sobiekurów”, „Janczyce”, „Dziewiątle”, „Wola Jastrzębska”), 1 złoże ma zasoby zarejestrowane („Planta”). Pozostałe kopaliny mają zasoby określone perspektywicznie. Pod względem surowcowym na terenie gminy występują: piaskowce kambryjskie, piaskowce dewońskie, dolomity, wapienie, surowce ilaste i kruszywo naturalne. Złoża o zasobach udokumentowanych, zarejestrowanych i perspektywicznych: L.P. Nazwa złoża Kopalina (okres geologiczny) Zasoby w tys. ton Znaczenie gospodarcze 1. PISKRZYN Eksploatowane Wapienie dolomityczne i dolomity (dewon środkowy) zasoby bilansowe: 17 741, zasoby pozabilansowe: 6 320 Drogownictwo, nawozy wapniowo - magnezowe 2. STOBIEC Niezagospodarowane Wapienie i wapienie margliste (dewon środkowy i górny) Zasoby bilansowe: 92 371 Zasoby pozabilansowe: 6 320 Przemysł cementowy, hutniczy, chemiczny, kruszywo do betonu 3. BRATKOWSZCZYZNA Niezagospodarowane Wapienie margliste, margle, wapienie (dewon środkowy i górny) Zasoby bilansowe: 285 808. Zasoby pozabilansowe: 96 850 Przemysł cementowy i wapienniczy 4. SUBIEKURÓW Niezagospodarowane Wapienie, wapienie margliste (dewon środkowy i górny) Zasoby bilansowe: 74 000. Zasoby pozabilansowe: 42 000 Przemysł wapienniczy i kamień budowlany 5. JANCZYCE Niezagospodarowane Dolomity, wapienie (dewon środkowy i górny) Zasoby bilansowe: 161 115 Kruszywo drogowe 6. PLANTA Wapienie (dewon środkowy) Zasoby zarejestrowane 180 Kruszywo drogowe 7. PORĘBA GÓRNA II Niezagospodarowane Piaskowce (dewon dolny) Perspektywiczne ok. 5 000 Kruszywo budowlane i drogowe 8. PORĘBA GÓRNA Niezagospodarowane Piaskowce (dewon dolny) Perspektywiczne ok. 6 393 Kruszywo budowlane i drogowe 9. STOBIEC 2 Niezagospodarowane Wapienie, wapienie margliste (dewon środkowy i górny) Perspektywiczne ok. 95 062 Przemysł cementowy 10. STOBIEC 3 Niezagospodarowane Wapienie, wapienie margliste (dewon środkowy) Perspektywiczne ok. 20 475 Przemysł cementowy 11. STOBIEC 5 Niezagospodarowane Wapienie, wapienie margliste (dewon środkowy) Perspektywiczne ok. 20 475 Przemysł cementowy 12. STOBIEC 6 Niezagospodarowane Wapienie, dolomity (dewon środkowy) Perspektywiczne ok. 184 747 Kruszywo budowlane i drogowe 13. STOBIEC 7 Niezagospodarowane Wapienie, dolomity (dewon środkowy) Perspektywiczne ok. 70 087 Kruszywo budowlane i drogowe 14. JANCZYCE – pole a Niezagospodarowane Wapienie margliste (dewon środkowy) Perspektywiczne ok. 174 860 Przemysł cementowy 15. JANCZYCE – pole b Niezagospodarowane Wapienie (dewon środkowy) Perspektywiczne ok. 192 248 Przemysł wapienniczy 16. SUBIEKURÓW Niezagospodarowane Wapienie, wapienie margliste (dewon środkowy i górny) Perspektywiczne ok. 87 750 Przemysł cementowy 17. IWANISKA Niezagospodarowane Dolomity (dewon środkowy) Perspektywiczne ok. 7 803 Kruszywo budowlane i drogowe 18. TĘCZA Niezagospodarowane Wapienie, wapienie dolomityczne, dolomity (dewon środkowy) Perspektywiczne ok. 225 205 Przemysł budowlany 19. PODLESIE Niezagospodarowane Piaskowce (dewon dolny) Perspektywiczne ok. 15 505 Kruszywo budowlane i drogowe 20. KOPIEC 1 Niezagospodarowane Piaskowce (dewon dolny) Perspektywiczne ok. 8 240 Kruszywo budowlane i drogowe 21. MARIANÓW - WYGIEŁZÓW Niezagospodarowane Piaskowce kwarcytowe (kambr dolny) Perspektywiczne ok. 1 601 563 Kruszywo budowlane i drogowe 22. DZIEWIĄTLE Dokumentacja Geologiczna w kat. C Piaskowce kwarcytowe (kambr górny) Perspektywiczne Kruszywo budowlane i drogowe 23. WOLA JASTRZĘBSKA Dokumentacja Geologiczna w kat. C Piaskowce kwarcytowe (kambr górny) Zasoby bilansowe: 9 555,6 Kruszywo budowlane i drogowe Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Iwaniska, 2012 r. Zdj. Rzeka Koprzywianka Teren gminy Iwaniska pokryty jest dość liczną siecią większych i mniejszych rzek oraz niewielkich cieków wodnych. Największe z nich to Koprzywianka i Łagowica. Przez teren gminy przebiega wododział II rzędu między zlewniami rzek Czarnej Staszowskiej i Koprzywianki. Jego linię wyznacza ciąg wzgórz zaczynających się na północno – zachodnim krańcu gminy a następnie przebiegających w okolicach wsi Porąbki Górne i Zielonka, obok Kamiennej Góry, aż do pasma najwyższych wniesień w gminie w okolicach wsi Dziewiątle i Wygiełzów. Rzeka Koprzywianka zaczyna swój bieg w Paśmie Jeleniowskim. Jest lewostronnym dopływem Wisły. Ma długość 65,9 km a powierzchnia jej zlewni wynosi 707,4 km2. Górny i środkowy odcinek tej rzeki ma charakter wyżynny, przez co dolina Koprzywianki jest wąska i głęboko wcięta. Na terenie gminy jej dopływami jest kilka bezimiennych rzek, z których największe prawostronne to ciek wypływający z Jańczyc (gm. Baćkowice) oraz ciek wypływający z okolic Kamiennej Góry. Największe lewostronne dopływy to cieki z Sobiekurowa i Mydłowca. Koprzywianka jest rzeką bardzo zanieczyszczoną. w klasyfikacji ogólnej osiąga III klasę czystości tylko do Iwanisk (przekroczenia azotynów i miana Coli) a poniżej tej miejscowości jest pozaklasowa (głównie ze względu na przekroczenia wartości miana Coli). Docelowo planuje się dla tej rzeki i klasę czystości. Kolejną większą rzeką jest Łagowica, której niewielki fragment przebiega przez Starą Łagowicę. Rzeka ta bierze początek w Górach Świętokrzyskich, a uchodzi do Czarnej Staszowskiej. Ma długość 29,3 km a powierzchnia jej zlewni sięga 197,3 km2. Na terenie gminy Iwaniska rzeka ta posiada tylko jeden dopływ – bezimienny ciek zaczynający swój bieg w lasach obok Skolankowskiej Woli. Łagowica jest bardzo zanieczyszczona, w całym jej biegu woda wg klasyfikacji ogólnej jest pozaklasowa, ze względu na znaczne przekroczenia m. Coli. Planuje się docelowo doprowadzić czystość tej rzeki do i klasy. Większość obszaru gminy Iwaniska to tereny niewodonośne. Jedynie pod północną częścią gminy znajduje się fragment Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP) nr 421 „Włostów”. Zbiornik ten posiada dokumentację geologiczną zatwierdzoną Decyzją Ministra Środowiska znak: DG/kdh/ED/489–6339–2/2001 z dnia 07.09.2001r. Obecnie na terenie gminy Iwaniska brak jest większych zbiorników retencyjnych. Funkcje tą pełnią jedynie zbiorniki przeciwpożarowe, sadzawki i oczka wodne. Zdj. Zbiornik wodny nieopodal zamku Krzyżtopór Źródło: www.krzyztopor.org.pl Na terenie gminy Iwaniska nie ma terenów obwałowanych. w najbliższym czasie nie przewiduje się też budowy wałów przeciwpowodziowych. Tereny zalewowe (określone na podstawie obserwacji powodzi z 2001r.), oraz obszary pozostałych mniejszych dolin rzecznych powinny być wykluczone spod zabudowy kubaturowej, celem ochrony życia i mienia ludzi przed skutkami powodzi. W celu zapobieżenia małym lokalnym podtopieniom należy też zadbać o stan rowów odwadniających wykonanych zarówno na terenach rolnych jak i wzdłuż dróg, tak aby spływająca nimi woda nie natrafiała na przeszkody umożliwiające jej rozlanie się. Aby zapewnić właściwy odpływ wody w rowach należy zadbać o ich konserwację i wykaszanie. Według regionalizacji klimatycznej R. Gumińskiego, (Cywicki R., 1986) obszar gminy należy do częstochowsko-kieleckiej dzielnicy klimatycznej. Średnie dane klimatyczne (ze stacji w Sandomierzu i posterunku w Staszowie) dla terenu gminy są następujące: – średnia temperatura roczna 7,3 ÷ 7,70C, – średnia temperatura lipca (najcieplejszego miesiąca) 17,7 ÷ 18,50C, – średnia temperatura stycznia (najzimniejszego miesiąca) -3,9 ÷ -4,90C, – średnia długość trwania okresu bezprzymrozkowego w ciągu roku (140 dni w Staszowie, 173 w Sandomierzu), – średnia roczna suma opadów 596 mm, – średnia liczba dni z pokrywą śnieżną w ciągu roku 82 dni, – przewaga wiatrów z sektora zachodniego (W, NW, SW) rzadziej N i S, najrzadziej E, SE i NE. Na obszarze gminy brak jest dużych zakładów przemysłowych będących potencjalnymi źródłami zanieczyszczeń powietrza. Ze względu na przeważający kierunek wiatrów z sektora zachodniego, na stan czystości powietrza w gminie wpływ mają zanieczyszczenia pochodzące ze źródeł zlokalizowanych w ościennych gminach, powiatach, województwach (m.in. kopalnie kruszyw w Łagowie). Ważnym aspektem jest też ochrona środowiska przed hałasem i wibracjami. Potencjalnymi źródłami są trasy komunikacyjne, a zwłaszcza drogi wojewódzkie z największą koncentracją ruchu. w roku 2014 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Kielcach wykonywał pomiary monitoringowe hałasu drogowego na terenie kilku miejscowości w województwie świętokrzyskim, w tym na terenie Gminy Iwaniska. Tab. Wskazania poziomu pomiarów dźwięku Rejon badań Współrzędne punktu Data pomiaru Odległość od krawędzi jezdni (m) Wysokość punktu pomiaru (m) Wskaźnik poziomu dźwięku WYNIK NORMA PRZEKROCZENIE Rodzaj terenu IWANISKA Pkt. 1 IWANISKA N50o43`51,52`` E21o16`41,82`` 16-17.08.14 10 4 LAeqD 64,4 65 - Zabudowa mieszkaniowo-usługowa LAeqN 57,7 56 1,7 Źródło: Stan Środowiska w Województwie Świętokrzyskim, RAPORT 2015 r. W przypadku badań krótkookresowych przekroczenia wystąpiły w większości punktów pomiarowych. Zgodnie z wynikami pomiarów przekroczenia mieściły się w 2 przedziałach: 0-5 dB (Gmina Iwaniska) oraz > 5-10 dB. Ogólna powierzchnia gleb według ewidencji gruntów Wojewódzkiego Biura Geodezji w Kielcach wynosi 8418,42 ha. Struktura użytkowania gruntów rolnych na terenie gminy przedstawia się następująco: Tab. Struktura użytków rolnych na terenie Gminy Iwaniska Stan w 2007 r. Stan w 2015 r. Użytki rolne 8074 ha (77,0 % pow. ogólnej) 8054 ha Grunty orne 6014 ha (74,5 % użytków rolnych) 5993 ha Sady 118 ha (1,5 % użytków rolnych) 117 ha Łąki trwałe 568 ha (5,4 % użytków rolnych) 569 ha Pastwiska 1011 ha (12,5 % użytków rolnych) 1005 ha Grunty zadrzewione i zakrzewione 84 ha (1,0 % gruntów rolnych) 87 ha Stawy rybne i oczka wodne 3 ha (0,04% gruntów rolnych) 2 ha Źródło: Dane UG Iwaniska. Na terenie gminy występują następujące typy i rodzaje gleb: – gleby czarnoziemne wytworzone z lessu – gleby brunatne wytworzone z lessu, piasków, pyłów wodnego pochodzenia i glin zwałowych – gleby bielicowe wytworzone z lessu – czarne ziemie wytworzone z piasków i glin zwałowych – gleby aluwialne – mady – rędziny – gleby wytworzone z wapieni dewońskich. Na terenie gminy Iwaniska występują siedliska obszarów leśnych: las mieszany wyżynny, las wyżynny, las mieszany wilgotny, las wilgotny. Siedliska te posiadają strukturę wielopiętrową i wielogatunkową z przewagą drzewostanu: sosna, dąb, jodła. Na terenie występowania lasu mieszanego wyżynnego, lasu mieszanego wilgotnego, lasu wilgotnego podszyt i runo silnie rozwinięte. Słabiej rozwinięte na terenie lasu wyżynnego jest podszyt i runo. Lasy zajmują powierzchnię 2042 ha stanowiąc 19,4 % powierzchni ogólnej gminy Iwaniska. Lasy państwowe zajmują areał 1143 ha i zarządzane są przez Nadleśnictwo Staszów. Na terenie tym występują lasy glebochronne uznane Zarządzeniem MOŚZNiL oraz lasy uszkodzone przez przemysł. Lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa zajmują powierzchnię 893 ha – koncentrują się w sołectwach: Łagowica Stara, Łagowica Nowa, Jastrzębska Wola, Skolankowska Wola, Dziewiątle, Marianów, Zaldów, Stobiec, Kujawy, Tęcza, Kopiec i Ujazd. 1.1.3. Stan i ochrona środowiska Zdj. Pomnik przyrody Źródło: www.polskaatrakcja.pl Na obszarze gminy znajduje się 19 pomników przyrody, 18 z nich to pomniki przyrody żywej (drzewa bądź grupy drzew) natomiast 1 to pomnik przyrody nieożywionej (głaz narzutowy). Najwięcej znajduje się w sołectwie Tęcza (10 pomników przyrody) następnie w Przepiórowie (3) i Ujeździe (3) natomiast po jednym w Stobcu, Krepie i Wojnowicach. Trzy pomniki przyrody to aleje lipowe składające się z kilkudziesięciu drzew. Należy również zaznaczyć, że z gminą bezpośrednio sąsiadują obszary objęte ochroną prawną. Na zachodzie fragmentarycznie przebiega granica otuliny Cisowsko–Orłowińskiego Parku Krajobrazowego oraz Chmielnicko–Szydłowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Zróżnicowana budowa geologiczna, dobre warunki glebowe oraz atrakcyjny krajobraz powodują, że gmina odznacza się stosunkowo dużymi walorami przyrodniczymi. Najcenniejsze przyrodniczo są doliny rzeczne Koprzywianki, Łagowicy oraz mniejszych cieków będących ich dopływami. Stanowią one ostoję dla wielu rzadkich gatunków ptaków (szczególnie wodno-błotnych). Doliny rzeczne wraz z lasami tworzą naturalny system lokalnych powiązań przyrodniczo-ekologicznych. Ważne funkcje ekologiczne pełnią również zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne (glebochronne, biocenotyczne i krajobrazowe). Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty Europejskiej to Ostoja Żyznów, która zgodnie z Decyzją Wykonawczą Komisji (UE) 2015/2369 z dnia 26.11.2015 r. w sprawie przyjęcia dziewiątego zaktualizowanego wykazu terenów mających znaczenie dla Wspólnoty składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfikowana jako dokument nr C(2015) 8191), (Dz. U. UE L 2015.338.34 z dn. 23.12.2015 r.) została wpisana na listę Specjalnych Obszarów Ochrony Siedlisk Natura 2000 w Gminach Województwa Świętokrzyskiego . Ostoja Żyznów położona jest w obrębie mezoregionów: Wyżyna Sandomierska, Góry Świętokrzyskie i Pogórze Szydłowskie oraz obejmuje obszar 9 gmin regionu świętokrzyskiego, w tym teren Gminy Iwaniska o wielkości 446,04 ha. w części wschodniej geologicznym fundamentem obszaru jest przedłużenie Gór Świętokrzyskich, natomiast w kierunku wschodnim na skały paleozoiczne są nałożone osady morskie transgresji mioceńskiej. w większości obszar pokrywa znacznej grubości pokrywa lessowa, co sprawia, że powierzchnia terenu jest dosyć płaska, rozcięta przez dopływ Wisły - Koprzywiankę wraz z dopływami. Koprzywianka, lewostronny dopływ Wisły jest to najdłuższa rzeka płynąca przez Wyżynę Sandomierska a jednocześnie mająca największe dorzecze. Największym dopływem Koprzywianki na obszarze jest rzeka Kacanka. Utworzono na niej rozległy zbiornik wodny w Szymanowicach k. Klimontowa. Występujące tu gleby to głównie brunatnoziemy, rzadziej czarnoziemy, przez co teren jest intensywnie użytkowany rolniczo. Charakterystyczny dla obszaru krajobraz to stosunkowo płaska wyżyna lessowa, wyniesiona na wysokość 220-290 m n.p.m., z bardzo gęstą siecią dolin i wąwozów lessowych, parowów oraz wzgórz o stromych ścianach stanowiących dopełnienie doliny Koprzywianki i Kacanki, będących dominującą częścią krajobrazu. w dolinie rzeki Koprzywianki oraz jej dopływów znajdują się wychodnie starych skał z ery paleozoicznej, w tym z kambru dolnego. Rzeka miejscami meandruje stwarzając dogodne siedliska dla ekstensywnie użytkowanych łąk, rozlewisk, zastoisk oraz płatów łęgów. Rozleglejsze powierzchnie zajęte zwłaszcza przez zbiorowiska łąkowe o różnym stopniu wilgotności znajdują się w dolinie rzeki Kacanki. Zbocza dolin rzecznych, wąwozów lessowych, skarpy śródpolne pokrywają murawy kserotermiczne. Dominującymi zbiorowiskami leśnymi są bory sosnowe i mieszane, nierzadko jednak trafiają się różnego typu zbiorowiska grądowe, rozczłonkowane często głębokimi wąwozami i jarami, zwłaszcza na zboczach dolin rzecznych. Ogółem stwierdzono tu występowanie 15 typów siedlisk przyrodniczych z załącznika i Dyrektywy Siedliskowej, zajmujących łącznie ponad 40% obszaru. Największe znaczenie w Ostoi przedstawiają bardzo dobrze wykształcone i użytkowane ekstensywnie świeże łąki, fragmenty muraw kserotermicznych, zbiorowiska łęgowe oraz cenne różne typy grądów o wysokiej bioróżnorodności na poziomie gatunków roślin w skali regionu oraz kraju. Stwierdzono tu nagromadzenie gatunków chronionych, zagrożonych w tym dużą liczbą gatunków górskich. Na różnego typu murawach kserotermicznych występuje wiele rzadkich i zagrożonych w skali kraju gatunków, np. Cerasus fruticosa, Orthanta lutea. Bogate łąki nawęglanowe nad rzeką Kacanką sprzyjają rozwojowi populacji poczwarówki zwężonej. w rzece Koprzywiance występuje skójka gruboskorupowa. Ostoja jest ważna dla zachowania licznej populacji Osmoderma eremita i Maculinea nausithous, ten ostatni gatunek znajduje się tutaj na granicy zasięgu. Bardzo licznie występuje Bombina bombina. Dolina Koprzywianki wraz z dopływami stanowi ważny korytarz ekologiczny o randze krajowej. Ostoja posiada także znaczne walory krajobrazowe. Czynnikami stanowiącymi potencjalne zagrożenie dla tego obszaru są: • Naturalna sukcesja roślinności krzewiastej i drzewiastej • Eutrofizacja • Prace melioracyjne • Intensywnie prowadzona gospodarka rolna • Erozja w lessach • Odkrywki i wyrobiska po wydobyciu piasku i żwiru co zmniejsza płaty roślinności kserotermicznej • Nieprawidłowa gospodarka leśna polegająca na usuwaniu drzew obumierających • Silna antropopresja na terenach o charakterze parkowym • Zmiana zagospodarowania terenów podmokłych lub zaprzestanie koszenia . Na funkcjonowanie przyrody wpływ wywiera działalność gospodarcza człowieka. Na terenie Gminy Iwaniska nie ma dużych zakładów przemysłowych stanowiących poważne zagrożenie dla czystości środowiska. Istniejące obiekty przemysłowe bądź usługowe na terenie gminy, które ze względu na rodzaj prowadzonej działalności stanowią potencjalne źródła zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego to: składy magazynowe, stacje paliw, fermy hodowli zwierząt. 1.1.4. Ludność i rynek pracy Stan ludności w Gminie Iwaniska wg danych Głównego Urzędu Statystycznego wynosił 6 914 mieszkańców w 2014 r., z czego 3 385 stanowiły kobiety, a 3 529 mężczyźni. Źródło: GUS Z danych zebranych przez Główny Urząd Statystyczny w Warszawie „Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym” (tabela poniżej) wynika stały spadek liczby ludności zamieszkującej teren Gminy Iwaniska, przy czym utrzymuje się przewaga liczby mężczyzn nad liczbą kobiet. Tab. Liczba ludności na terenie Gminy Iwaniska ROK OGÓŁEM MĘŻCZYŹNI KOBIETY osób % osób % osób % 2000 7529 100 3832 50,9 3697 49,1 2004 7431 100 3780 50,9 3651 49,1 2013 6928 100 3537 51,0 3391 49,0 2014 6914 100 3529 51,0 3385 49,0 Źródło: GUS, lata 2000 – 2014. W porównaniu do liczby ludności zamieszkującej cały obszar województwa świętokrzyskiego w 2014 r., tj. łączna liczba mieszkańców wyniosła 1 265 415, z czego 617 802 stanowili mężczyźni (48,8 %) a 647 613 kobiety (51,2 %), to liczba mieszkańców Gminy Iwaniska stanowi 0,55 % ogólnej liczby mieszkańców województwa świętokrzyskiego (wg stanu na 2014 r.). Nastąpił spadek z 0.57 % w odniesieniu do roku 2002. w latach 2002-2015 liczba mieszkańców zmalała o 5,8%. Średni wiek mieszkańców wynosi 39,3 lat i jest nieznacznie mniejszy od średniego wieku mieszkańców województwa świętokrzyskiego (41,6 lat) oraz nieznacznie większy od średniego wieku mieszkańców całej Polski (mediana wieku wyniosła 39,1 lat w 2013 r.). Gęstość zaludnienia w gminie Iwaniska w 2014 r. wyniosła 65 osoby na km2 powierzchni i jest ono większe niż przeciętnie w powiecie opatowskim, gdzie gęstość ta wynosi 60 osób na km2. Poniżej, statystyka liczby mieszkańców w poszczególnych miejscowościach Gminy Iwaniska wg danych Urzędu Gminy Iwaniska – stan na 31.12.2015 r. Tab. Liczba ludności w poszczególnych miejscowościach Gminy Iwaniska MIEJSCOWOŚĆ LICZBA MIESZKAŃCÓW 1. Boduszów 134 2. Borków 119 3. Dziewiątle 139 4. Garbowice 60 5. Garbowice - Kolonia 70 6. Gryzikamień 130 7. Haliszka 115 8. Iwaniska 1322 9. Jastrzębska Wola 259 10. Kamieniec 258 11. Kamienna Góra 119 12. Kopiec 56 13. Krępa 262 14. Kujawy 306 15. Łopatno 251 16. Marianów 184 17. Mydłowiec 59 18. Mydłów 295 19. Nowa Łagowica 40 20. Planta 176 21. Podzaldów 48 22. Przepiórów 238 23. Radwan 159 24. Radwanówek 65 25. Skolankowska Wola 209 26. Sobiekurów 90 27. Stara Łagowica 154 28. Stobiec 317 29. Tęcza 132 30. Toporów 130 31. Ujazd 429 32. Wojnowice 181 33. Wygiełzów 121 34. Wzory 86 35. Zaldów 112 36. Zielonka 113 RAZEM: 6938 Źródło: UG Iwaniska Mieszkańcy Gminy Iwaniska zawarli w 2014 roku 39 małżeństw, co odpowiada 5,6 małżeństwom na 1000 mieszkańców. Jest to znacznie więcej od wartości dla województwa świętokrzyskiego oraz znacznie więcej od wartości dla Polski. w tym samym okresie odnotowano 1,2 rozwodów przypadających na 1000 mieszkańców. 29,4% mieszkańców gminy Iwaniska jest stanu wolnego, 55,4% żyje w małżeństwie, 3,2% mieszkańców jest po rozwodzie, a 11,5% to wdowy/wdowcy. Źródło: GUS Według danych zebranych przez Urząd Statystyczny w Kielcach za 2014 r. obejmujące obszar powiatu opatowskiego oraz Gminy Iwaniska przyrost naturalny jest ujemny i wyniósł – 28 na terenie gminy (oraz -33 w 2015 r.). w najbliższych latach najprawdopodobniej kontynuowany będzie ten niekorzystny trend demograficzny. Na 1000 mieszkańców gminy przyrost naturalny wynosi -4,0. w 2014 roku urodziło się 64 dzieci, w tym 43,8% dziewczynek i 56,3% chłopców. Średnia waga noworodków to 3 355 gramów. Współczynnik dynamiki demograficznej, czyli stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów wynosi 0,57 i jest znacznie mniejszy od średniej dla województwa oraz znacznie mniejszy od współczynnika dynamiki demograficznej dla całego kraju, który wynosi 1,00. w 2013 roku 47,7% zgonów w gminie Iwaniska spowodowanych było chorobami układu krążenia, przyczyną 21,9% zgonów w gminie Iwaniska były nowotwory, a 5,1% zgonów spowodowanych było chorobami układu oddechowego. Na 1000 ludności gminy Iwaniska przypada 13,31 zgonów. Jest to znacznie więcej od wartości średniej dla województwa świętokrzyskiego (10,77) oraz znacznie więcej od wartości średniej dla kraju (9.78) . Największą grupę ludności stanowią osoby w wieku produkcyjnym (4 322 osoby w gminie Iwaniska, przy 34 060 osób w powiecie opatowskim). Przez ludność w wieku produkcyjnym rozumie się ludność w wieku zdolności do pracy. Dla mężczyzn przyjęto wiek 18 - 64 lata, dla kobiet – 18 - 59 lat. Wśród ludności w wieku produkcyjnym wyróżnia się ludność w wieku mobilnym, tj. w wieku 18-44 lata i niemobilnym, tj. mężczyźni – 45 - 64 lata, kobiety – 45 - 59 lat. Przez ludność w wieku nieprodukcyjnym rozumie się ludność w wieku przedprodukcyjnym, tj. do 17 lat oraz ludność w wieku poprodukcyjnym, tj. mężczyźni – 65 lat i więcej, kobiety – 60 lat i więcej. Źródło: Urząd Statystyczny w Kielcach, dane na 2014 r. W 2014 roku zarejestrowano 18 zameldowań w ruchu wewnętrznym oraz 48 wymeldowań, w wyniku czego saldo migracji wewnętrznych wynosi dla gminy Iwaniska -30. w tym samym roku 0 osób zameldowało się z zagranicy oraz zarejestrowano 0 wymeldowań za granicę - daje to saldo migracji zagranicznych wynoszące 0. Źródło: wg danych US w Kielcach na 2014 r. Według stanu na 31.12.2014 r. w Gminie Iwaniska zarejestrowanych było 846 bezrobotnych tj. 19,6 % ogółu ludności w wieku produkcyjnym. Najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowią osoby w wieku produkcyjnym (18-44 lat). Jest to sytuacja zbliżona do spotykanej w gminach wiejskich oraz w województwie świętokrzyskim. WYBRANE DANE o RYNKU PRACY, NA DZIEŃ 31.12.2014 r. POWIAT OPATOWSKI GMINA IWANISKA PRACUJĄCY (bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do osób 9 oraz gospodarstw indywidualnych w rolnictwie) 5 934 357 BEZROBOTNI ZAREJESTROWANI 4 990 846 w tym kobiety (%) 45,8 42,4 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym (%) 14,7 19,6 Udział bezrobotnych zarejestrowanych kobiet w liczbie kobiet w wieku produkcyjnym (%) 14,9 19,1 Opracowanie na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Kielcach, dane na 2014 r. Bezrobocie w gminie Iwaniska wynosiło w 2014 roku 27,9% (27,2% wśród kobiet i 28,5% wśród mężczyzn). Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gminie Iwaniska wynosi 3 154,31 PLN, co odpowiada 78.80% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w Polsce, które wynosi 3 783,00 PLN. W gminie Iwaniska głównym źródłem dochodów jej mieszkańców jest rolnictwo, ukierunkowane głównie na produkcję mleka i chów trzody chlewnej. Dotychczas, Iwaniska rozwijały się dzięki dogodnej lokalizacji na szlakach handlowych i odbywającym się targom i jarmarkom, które ściągały kupców z różnych stron kraju. Prognozowany wolniejszy wzrost gospodarczy w Polsce w nadchodzących latach przyczyni się do stabilizacji lub w pesymistycznym scenariuszu, do wzrostu bezrobocia wywołanego czynnikami koniunkturalnymi. Dlatego też w najbliższych latach ważnym problemem rynku pracy będzie aktywizacja zawodowa bezrobotnych w celu przeciwdziałania wzrostowi bezrobocia długotrwałego. 1.1.5. Zagospodarowanie przestrzenne, budownictwo mieszkaniowe. Według stanu na 2015 r. w gminie Iwaniska istniały 2 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (miejscowości Kopiec i Dziewiątle). Powierzchnia gminy objęta obowiązującymi planami to 82 ha. Na obszarze gminy Iwaniska w każdym sołectwie występuje zabudowa zagrodowa jako podstawowy sposób zabudowy oraz zabudowa mieszkalna, jednorodzinna jako zabudowa uzupełniająca przemieszana z zabudową mieszkaniową. Największa koncentracja zabudowy mieszkalnej jednorodzinnej występuje w sołectwie Iwaniska. Występują 4 budynki wielorodzinne (bloki w Mydłowie - 3 budynki oraz 3 budynki w w Iwaniskach). Według danych Urzędu Statystycznego w Kielcach, na terenie gminy Iwaniska zostało oddanych do użytkowania 8 mieszkań w 2013 r. 9 w 2014 r. oraz 12 w 2015 r. Mieszkania te przeznaczone były do użytkowania indywidualnego, nie na sprzedaż czy wynajem. Na podstawie bilansów zasobów mieszkaniowych w 2014 r. na terenie gminy było 2 168 mieszkań w 2013 r. oraz 2 176 w 2014 r. Na terenie Gminy Iwaniska znajduje się 9 mieszkań komunalnych oraz 6 lokali użytkowych. Zgodnie z danymi przedstawionymi przez Główny Urząd Statystyczny w Warszawie za 2015 r. przeciętna powierzchnia użytkowa nieruchomości oddanej do użytkowania w 2015 r. na terenie gminy Iwaniska wynosi 122,6 m2. Jest to stosunkowo większa powierzchnia od średniej wielkości na terenie województwa świętokrzyskiego, gdzie powierzchni ta wynosi 109,1 m2 czy w odniesieniu do średniej powierzchni dla całego kraju, gdzie wynosi ona 99,8 m2. Poniżej zestawienie przeciętnej powierzchni użytkowej nieruchomości na przestrzeni lat od 2008 do 2015 r. Źródło: GUS Dla porównania struktura mieszkań oddanych do użytkowania w nowych budynkach mieszkalnych na teranie województwa świętokrzyskiego w 2015 r. – według danych Urzędu Statystycznego w Kielcach, zgodnie z którymi prawie połowa budowanych mieszkań stanowiła budynki dwukondygnacyjne, zaś jednokondygnacyjne wynosiły 23,4 % ogółu. Struktura mieszkań oddanych do użytkowania w 2015 r. w woj. świętokrzyskim – wg danych Urzędu Statystycznego w Kielcach. Za rok 2014, zgodnie z danymi Urzędu Statystycznego w Kielcach, na terenie Gminy Iwaniska procent ludności korzystającej z instalacji wodociągowej wynosi 73,9 %, z instalacji kanalizacyjnej 26,4 % zaś z instalacji gazowej 0,2 %. Według danych Urzędu Gminy Iwaniska za 2015 r. wodociągi publiczne zaopatrują w wodę wszystkie sołectwa. Świadczy to o zadowalającym zaopatrzeniu mieszkańców gminy w wodę pitną. Na obszarze gminy działa jedna oczyszczalnia ścieków w pobliżu sołectwa Iwaniska (obręb Tęcza) nad rzeką Koprzywianką. Przyjmuje ona ścieki z miejscowości Iwaniska oraz dowożone ścieki z obszaru gminy. Do omawianej kanalizacji przyłączonych jest: część sołectwa Ujazd oraz całe sołectwo Iwaniska (razem: 314 budynków), a łączna długość poszczególnych sieci na terenie gminy wynosi: Sieć wodociągowa - 17,3 km Sieć kanalizacyjna - 18,9 km Sieć gazowa - 5,5 km Na terenie gminy nie istnieje kanalizacja deszczowa. Gmina Iwaniska nie jest zgazyfikowana w wystarczającym stopniu, a mieszkańcy w większości korzystają z gazu płynnego propan – butan. Obecny system zasilania gminy w energię elektryczną jest wystarczający dla potrzeb odbiorców, lecz nie daje możliwości zwiększenia dostawy energii i nie gwarantuje pewności zasilania. Obecnie telefonizacja przewodowa obejmuje 11 sołectw. Braki w telefonii przewodowej niweluje telefonia komórkowa. Gmina Iwaniska nie posiada zbiorczej kotłowni zaopatrującej w energię cieplną większy obszar gminy. Jedynie obiekty użyteczności publicznej korzystają z własnych, kotłowni węglowych i olejowych. Obszar gminy obsługiwany jest przez Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych w Janczycach, gmina Baćkowice, należący do Ekologicznego Związku Gmin Dorzecza Koprzywianki. Na terenie ww. zakładu znajdują się trzy instalacje służące do zagospodarowania odpadów: • instalacja mechanicznego przetwarzania odpadów, • kompostownia, • kwatera składowania. Ilość rocznie gromadzonych odpadów komunalnych na terenie gminy Iwaniska wg danych GUS w 2014 r. Liczba ludności korzystająca z oczyszczalni ścieków w 2014 r. wyniosła 1 750 w gminie Iwaniska oraz 17 980 w powiecie. w odniesieniu do gromadzenia i wywozu nieczystości ciekłych w 2014 r. na terenie gminy istniały 830 zbiorników bezodpływowych oraz 1 oczyszczalnia przydomowa. Poniżej zestawienie procentu ogółu ludności korzystającej z poszczególnych instalacji, wg. Danych Urzędu Statystycznego w Kielcach za 2014 r. % ogółu ludności obszar gminy w 2012 r. obszar gminy w 2013 r. obszar gminy w 2014 r. obszar powiatu w 2014 r. instalacja wodociągowa 58,7 59,3 73,9 82,8 instalacja kanalizacyjna 18,2 18,5 26,4 33,1 instalacja gazowa - - 0,2 24,5 1.1.6. Sytuacja ekonomiczna Gmina zalicza się do obszarów województwa świętokrzyskiego posiadających korzystne warunki przyrodnicze, które gwarantują rozwój funkcji rolniczej, w związku z tym wiodącą funkcją Iwanisk jest rolnictwo. Istotnym warunkiem przyrodniczo-glebowym jest m.in. niski poziom zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi i siarką siarczanową, który zapewnia możliwość rozwoju produkcji ekologicznej bez ograniczeń na większości terenów rolniczych. Według danych za 2015 r. z UG Iwaniska powierzchnia użytków rolnych wynosi 8054 ha, co stanowi 76,7 % powierzchni ogólnej gminy. Tereny zmeliorowane obejmują obszar ok. 800,0 ha. Agroklimat gminy można uznać za sprzyjający rolnictwu. Głównym dysponentem ziemi jest sektor gospodarstw indywidualnych, który użytkuje około 91,0 % terenów rolnych. Według danych za 2015 r. liczba gospodarstw rolnych wynosi ogółem 2023. Średni areał gospodarstwa indywidualnego wynosi 3,45 ha użytków rolnych. Zatrudnienie w rolnictwie w gminie – 20,9 osoby/100 ha (dla woj. świętokrzyskiego 38,3 osoby/100 ha użytków rolnych). Najwięcej występuje gospodarstw o indywidualnych o powierzchni do 5 ha, co stanowi 50,2 % ogółu gospodarstw. Dużych opłacalnych gospodarstw – powyżej 15 ha – jest w gminie około 20 – co stanowi 1,2 ogółu gospodarstw w gminie (średnia woj. 1,2 %). Poza tym gmina charakteryzuje się:  wysokim udziałem użytków zielonych, z których około 35 % stanowią słabej jakości pastwiska,  znacznym udziałem gleb położonych na stokach powyżej 6 – 18,5 %,  dużym areałem gleb o niewłaściwych stosunkach wodnych (zbyt suchych, lub nadmiernie uwilgotnionych),  niewielką powierzchnią przeciętnej działki (1,1 ha) oraz dużą odległością od siedliska – ok. 1,9 ha,  niskim poziomem kwalifikacji właścicieli gospodarstw (zaledwie 11,6% właścicieli posiada wykształcenie średnie lub wyższe)  słabym zainteresowaniem rolników integracją w grupy producenckie. Na obszarze gminy przeważa tradycyjny, wielokierunkowy system produkcji rolniczej – uprawa zbóż i buraków cukrowych oraz chów trzody chlewnej i bydła mięsnego i mlecznego. Rolnictwo posiada charakter surowcowy, co nie sprzyja stabilności produkcji, a przetwórstwo rolno – spożywcze jest słabo rozwinięte - 1 młyn, masarnia i dwie piekarnie w Iwaniskach. Zakresem działalności podmiotów gospodarczych są głównie usługi stolarskie, młynarskie, piekarnicze, kamieniarskie, kowalstwo artystyczne oraz eksport - import mebli z drewna. Na terenie Gminy Iwaniska w 2014 r. zarejestrowanych było 338 podmiotów gospodarki narodowej (tj. osoby prawne, jednostki organizacyjne, które nie posiadają osobowości prawnej, również ich zakłady, oddziały, filie stanowiące ich jednostki lokalne oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą) w rejestrze REGON w 2014 r. (przy liczbie 3 264 na terenie całego powiatu), z czego 9 podmiotów należało do sektora rolniczego (178 w powiecie), 39 do sektora przemysłowego (288 w powiecie) oraz 85 do sektora budowlanego (388 w powiecie). Liczba podmiotów na 10 tys. ludności wynosiła 492 dla gminy oraz 602 dla powiatu. Jednocześnie liczba zarejestrowanych osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na 10 tys. ludności w gminie wynosiła 408 oraz 454 w powiecie. Istniejące zakłady pracy są jednostkami niewielkimi i zatrudniają niewielu pracowników. 1.1.7. Turystyka Gmina Iwaniska posiada wysoce korzystne warunki do zagospodarowania turystycznego, wykorzystując miejscowe wartości kulturowe zabytkowych ruin zamku „Krzyżtopór” w Ujeździe. w planie zagospodarowania przestrzennego woj. świętokrzyskiego cała gmina została uznana za obszar o korzystnych warunkach przestrzennych do rozwoju agroturystyki. Czyste środowisko oraz znaczne kompleksy lasów, ciekawe obszary przyrodnicze, duża atrakcyjność krajobrazowa obszaru o bardzo zróżnicowanym ukształtowaniu terenu, liczne wspaniałe punkty widokowe, bogata sieć hydrograficzna stwarzają korzystne warunki do rozwoju funkcji turystyczno-wypoczynkowej oraz do rozwoju agroturystyki. Obecnie na terenie gminy istnieją już i funkcjonują liczne gospodarstwa agroturystyczne (m.in. w miejscowościach: Planta, Haliszka). Dodatkową atrakcją podnoszącą walory turystyczne gminy jest przebiegający przez obszar gminy szlak cystersów (fragment Pętli Kieleckiej Małopolskiego Szlaku Cystersów – Jędrzejów – Koprzywnica – Wąchock – Sulejów) oraz fragment pieszego szlaku czerwonego Gołoszyce – most na Wiśle (granica województwa) – Annopol – Bidaczów Stary, przebiegający przez miejscowości Planta i Ujazd. Na obszarze gminy występują obiekty noclegowe dla potrzeb turystyki (gospodarstwa agroturystyczne), jak również urządzenia i tereny rekreacyjne. Na terenie miejscowości Iwaniska istnieje Stadion Sportowy GKS Iwaniska na wydzielonym terenie o powierzchni 2,00 ha. Stadion jest w pełni urządzony – posiada też warunki terenowe na realizację Gminnego Ośrodka Sportu i Rekreacji w ramach posiadanego terenu. Poza tym przy każdej szkole podstawowej na terenie gminy istnieją boiska sportowe, a przy Publicznym Gimnazjum w Iwaniskach istnieje uniwersalne boisko asfaltowe (kosz, piłka ręczna, piłka nożna) . Przez teren gminy przebiega Szlak Rowerowy GREEN VELO. Wschodni Szlak Rowerowy Green Velo, mający blisko 2000 km długości, to najdłuższa trasa rowerowa w Polsce. Przebiega przez obszar pięciu województw leżących we wschodniej części kraju: warmińsko-mazurskiego (ok. 420 km), podlaskiego (ok. 592 km), lubelskiego (ok. 351 km), podkarpackiego (ok. 428 km) i świętokrzyskiego (ok. 190 km). w województwie świętokrzyskim obejmuje miejscowości: Sandomierz – Klimontów – Ujazd – Raków – Kielce – Oblęgorek – Sielpia Wielka – Końskie, zgodnie z mapką poniżej. Źródło: www.greenvelo.pl Przez gminę Iwaniska przebiega 5 tras turystycznych: Iwaniska – Klimontów (piesza wzdłuż rzeki), Ujazd – Planta (piesza, rowerowa), Ujazd – Kabza (piesza, rowerowa), Ujazd –Przepiórów –Krępa –Tęcza –Iwaniska –Ujazd (piesza, rowerowa), Ujazd –Konary –Klimontów –Lipnik –Włostów– Opatów –Planta –Iwaniska –Ujazd (rowerowa, samochodowa). ZABYTKI Na obszarze gminy Iwaniska brak jest zabytków „ruchomych” wpisanych do wojewódzkiego rejestru zabytków. Znajdujące się w tym rejestrze „ruchome” dobra kultury należą do dwóch podgrup: architektura i budownictwo, oraz parki podworskie i cmentarze. Pod względem nasycenia w zabytkowe dobra kultury gminę zalicza się do obszarów województwa: bardzo mało nasyconych w zabytki „ruchome” (do 50 szt.), mało nasyconych w zabytki „nieruchome” (przedział 50 – 200 szt.). Znacznie korzystniej kształtuje się ocena jakościowa, na którą rzutuje występowanie w miejscowości Ujazd unikatowego w skali europejskiej zespołu obronnej rezydencji magnackiej z XVII w – „Krzyżtopór” (dobrze zachowane ruiny zamku, obwarowania – system bastionowy, pozostałości ogrodu z XVIII w.). KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. KATARZYNY ALEKSANDRYJSKIEJ Najcenniejszym zabytkiem miejscowości Iwaniska jest kościół p.w. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej wybudowany na miejscu kościoła modrzewiowego, który spłonął 19 lipca 1898 r. Budowę nowego kościoła w 1899 r. w/g projektu A. Wieczorkowskiego, rozpoczął ks. M. Pinakiewicz, a dokończył w 1905r. ks. Henryk Skowierżak Świątynię poświęcił Dziekan i prałat Kapituły Katedralnej w Sandomierzu ks. Wawrzyniec Szubartowicz w dzień odpustu 25. 11.1905 r., konsekracji zaś dokonał bp. Marian Ryx w roku 1917. ZAMEK KRZYŻTOPÓR w UJEŹDZIE Ruiny rezydencji w Ujeździe (Krzyżtopór) zaskakują skalą i niezwykłością założenia. Manierystyczną budowlę wzniesiono w oparciu o zasady kalendarza: pałac – rok, 4 wieże – pory roku, 12 sal balowych – 12 miesięcy, 52 pokoje – 52 tygodnie, 365 okien – ilość dni w roku. Zamek Krzyżtopór w Ujeździe to ruina zlokalizowana wśród pól i wzgórz ziemi opatowskiej, z dala od głównych dróg i szlaków. Jest zabytkiem klasy międzynarodowej, wyjątkowym, chociaż mocno zniszczonym. Dobra Iwaniska, w skład których wchodził Ujazd, należały pierwotnie (to jest już w XII w.) do klasztoru cystersów w Jędrzejowie. w XV w. włości te stały się własnością Oleśnickich. Dalsze losy Ujazdu wiążą się już z rodem Ossolińskich. Na początku XVII w. dobra te trafiły na krótko w ręce Jana Zbigniewa Ossolińskiego pana na Ossolinie, który w 1587 r. przekazał ten majątek synowi Krzysztofowi w prezencie ślubnym. Krzysztof zrezygnował na rzecz majątku Iwaniska z dóbr mieleckich, które przeszły w ręce jego starszego brata Maksymiliana. Tym samym Iwaniska wraz z Ujazdem stały się w 1619 r. własnością Krzysztofa Ossolińskiego. Krzysztof Ossoliński był człowiekiem gruntownie wykształconym o rozległych zainteresowaniach literackich, artystycznych, dyplomatycznych i politycznych. Postanowił zbudować siedzibę, która zaćmiłaby wszystkie pozostałe siedziby magnackie w Polsce i nie tylko. Zamek w Ujeździe powstawał w czasie 1621 - 1644 w trzech fazach. Budynek główny i fortyfikacje wzniesiono w latach 1621- 1627. Kolejna faza to rozbudowa wieży zegarowej (bramnej), udokumentowana datą 1631 r. wyrytą w tablicy uszakowej przy wejściu. Faza ta łączyła się ze zmianą nazwy siedziby. Dotychczas używana była nazwa Krzysztopór łącząca imię fundatora z nazwą herbu rodu Ossolińskich. Kolejna nazwa Krzyżtopór używana jest do dziś. Na bramie głównej umieszczono wówczas znacznych rozmiarów krzyż i topór oraz nieistniejącą już dziś inskrypcję: Krzyż obrona / Krzyż podpora / Dziatki naszego Topora. Było to credo fundatora wyrażające jego osobisty stosunek do wyznawanych zasad wiary. Warto wspomnieć, że Krzysztof był zaciekłym wrogiem reformacji, mimo że jego dziadek Hieronim był kalwinem. Za sprawą Krzysztofa arianie zostali wygnani z ziemi świętokrzyskiej, m.in. z Rakowa, Skrzelowa i Iwanisk. w kieleckim pałacu biskupim znajduje się malowidło uwieczniające to wydarzenie. Zamek Krzyżtopór wzniesiony w typie palazzo in fortezza, czyli rezydencji łączącej wygodę mieszkańców z funkcją obronną, ukazuje ścisłe związki z jedną z najwspanialszych włoskich rezydencji - własnością rodu Farnese - zamkiem Caprarola, który Krzysztof Ossoliński odwiedził w czasie swej podróży do Rzymu. Obronny zamek został wzniesiony na nietypowym planie, wpisany w pięciobok bastionowej fortyfikacji. Pałac, fortyfikacje i ogród - trzy główne elementy założenia zostały powiązane osiowo. o projektancie niestety nic nie wiadomo. Dzięki odkryciom w Archiwum miasta Krakowa udokumentowany jest jako budowniczy wymieniony w 1633 r. włoski architekt Lorenzo Senes (Laurentius Senes, Muretto de Sant in Gryzonia). Mimo że Krzysztof Ossoliński był trzykrotnie żonaty miał tylko jednego syna z pierwszego małżeństwa - Krzysztofa Baldwina. Krzysztof w w 1648 r. wyruszył z zastępem 100 husarzy na wyprawę wojenną i w krwawej bitwie pod Zborowem w 1649 r. zginął trafiony strzałą. Krzyżtopór przeszedł w ręce spokrewnionych rodzin Kalinowskich, Denhoffów, Morsztynów i Paców. Gospodarzem zamku po Ossolińskich został oboźny koronny Samuel Jerzy Kalinowski. w czasie jego rządów w Krzyżtoporze na Polskę spadł potop szwedzki. 30 października 1655 r. najeźdźcy pod wodzą gen. Duglasa weszli do zamku, zajmując go podstępem bez jednego strzału. Według swego zwyczaju Szwedzi zaraz po zajęciu fortecy wywieźli do Szwecji przebogate zapewne wyposażenie wnętrz wraz z biblioteką i rodzinnym archiwum. Nie uszkodzili jednak, co często się im przypisuje, murów zamkowych. Około 1760 r. generał wojsk litewskich Jan Michał Pac dokonał nieznacznego remontu południowej, mieszkalnej części zamku oraz założył aleję lipową wzdłuż drogi do Iwanisk. Mieszkał w Krzyżtoporze do wybuchu w 1768 r. konfederacji barskiej, której uczestnicy na zaproszenie właściciela i marszałka konfederacji, znaleźli w zamku schronienie. Kiedy jednak Pac po upadku stronnictwa w 1770 r. pośpiesznie wyjechał do Francji, okazało się, że wskutek walk rezydencja była już tylko piękną, acz niezamieszkaną ruiną. Po ucieczce Paca centrum dóbr przesunęło się do Planty i majątek plantowski wraz z Ujazdem zakupił w 1782 r. dla swego synowca biskup krakowski Kajetan Sołtyk. W 1815 r. zamek stał się własnością Łempickich, którzy zamieszkali w Plancie i, choć byli bardzo zamożni, nie zamierzali restaurować obiektu, traktując ruiny jako romantyczną atrakcję. w okresie powojennym Krzyżtopór stał się własnością Skarbu Państwa, jednak dopiero w 1991 r. obiekt z wyznaczonymi szlakami udostępniono turystom. Źródło: www.greenvelo.pl Zamek Krzyżtopór i przyległe tereny są własnością Gminy Iwaniska. Teraz już każdy turysta może zapoznać się z dziejami i wielkością rodu Ossolińskich, fantastycznym bogactwem magnaterii polskiej oraz potęgą i wielkością XVII -wiecznej Polski. w okresie powojennym Krzyżtopór stał się własnością Skarbu Państwa. Dopiero w latach 60-tych z inicjatywy Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków rozpoczęły się prace badawcze prowadzone przez dwóch znakomitych archeologów: prof. A. Gruszeckiego i J. Kuczyńskiego. w latach 1965 - 67 przeprowadzono pierwsze badania (głównie inwentaryzację i pomiary obiektu). Drugim etapem badań archeologicznych w Krzyżtoporze były prace prowadzone na zlecenie Kierownictwa Odnowienia Zamku Królewskiego na Wawelu przez wybitnego specjalistę w dziedzinie konserwacji zabytków prof. A. Majewskiego. Pod jego kierunkiem w latach 70 tych prowadzone były badania, inwentaryzacja poszczególnych obiektów oraz prace projektowe. Kierownictwo współpracowało z Politechniką Krakowską i Akademią Górniczo - Hutniczą w Krakowie. W 2010 r. zespół kierowany przez mgr A. Gołembnika właściciela firmy archeologicznej pod nazwą Zespół Archeologiczno - Konserwatorski rozpoczął nowe badania na terenie zamku, które prowadzi mgr A. Jaskuła. Od kwietnia 2010 r. przeprowadzono szereg prac m.in. w fosie, przy moście, na bastionie Smok, na dziedzińcu kuchennym. Prowadzone były też wykopaliska na dziedzińcu głównym oraz na pałacowym dziedzińcu eliptycznym. Dzięki nim ustalono oryginalny poziom podłoża wewnątrz murów zamkowych. Wykonane prace archeologiczne oraz konserwatorskie w ramach projektu - Zamek Krzyżtopór markowym produktem Województwa Świętokrzyskiego – zostały dofinansowane ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007-2013. Rocznie zamek odwiedza około 100 tys. turystów. Na terenie zamku organizowane są atrakcyjne imprezy o randze wojewódzkiej, krajowej a nawet międzynarodowej (m.in. Międzynarodowy Turniej Rycerski, Plener Malarski, Koncert Artystów Teatru Życia). Dworek w Przepiórowie jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych, nr rej.: A.590 z 11.12.1957 i A.304 z dnia 27.05.1986 r. w latach 1833 -1842 majątkiem Przepiórów zarządzał gen. Ignacy Prądzyński. w 1942 r. sprzedał majątek i z rodziną przeprowadził się do Krakowa. Obecnie, w Dworze w Przepiórowie znajduje się Gminna Biblioteka Publiczna w Iwaniskach - Filia w Przepiórowie, której wyposażenie obejmuje regały na książki, biurka, sprzęt komputerowy, stoliki, krzesełka, itp. Źródło: Wikipedia Zabytki przyrody:  Dawny park podworski w Ujeździe z i połowy XIX wieku. Nieliczny starodrzew, drzewa o charakterze pomnikowym, okazała aleja dojazdowa do starych lip.  Park krajobrazowy z i połowy XIX wieku w Przepiórowie. Liczny starodrzew w otoczeniu dawnego dworu Rytlów. Pojedyncze egzemplarze drzew o charakterze pomnikowym (lipy).  Dawny park podworski w Plancie z i połowy XIX wieku. Trzy aleje lipowe prowadzące do parku. Obiekty wpisane do rejestru zabytków: a) Iwaniska – cmentarz wojenny z i i II wojny światowej, decyzja z 14.04.88 r. b) Mydłów – cmentarz parafialny, decyzja z 17.06.88 r. c) Planta – park podworski, decyzja z 12.12.57 r. d) Przepiórów – zespół dworsko parkowy (park i dwór), decyzja z 11.12.57 r., aktualizowana 27.05.86 r. e) Ujazd – zamek „Krzyżtopór”, decyzja z 4.12.56 r., aktualizowana 23.06.67 r. i 24.02.77 r. f) Ujazd – dawny ogród (park) pałacowy, decyzja z 12.12.57 r. Turystyka, szczególnie turystyka ściśle powiązana z rolnictwem, czyli agroturystyka, może być szansą rozwoju ekonomicznego gminy Iwaniska. Wychodząc naprzeciw obecnie panującym trendom prowadzenia tzw. healthy & active life style, czyli zdrowego i aktywnego trybu życia, można wykorzystać dogodną lokalizacje – bliskość Gór Świętokrzyskich, walory przyrodnicze i sprzyjające warunki turystyczne w Gminie Iwaniska do podniesienia jej atrakcyjności oraz aktywizacji lokalnej społeczności. Oprócz rozbudowy niezbędnej infrastruktury turystycznej (baza restauracyjna, gastronomiczna i noclegowa) nieodzownym jest stworzenie ciekawej oferty turystyczno - rekreacyjnej przyciągającej zarówno lokalnych mieszkańców jak i turystów z innych stron Polski i nie tylko, szczególnie perspektywiczne są tereny miejscowości Ujazd z Zamkiem Krzyżtopór, co będzie stanowiło swoisty motor wzrostu Gminy Iwaniska. Ponadto, obszar gminy to idealne miejsce do rodzinnego wypoczynku nie tylko w weekendy, w nieskażonym dotychczas środowisku, w pięknych krajobrazach wiejskich, ale z dala od zgiełku zatłoczonych miast. 1.1.8. Szkolnictwo, kultura i sport Na obszarze Gminy Iwaniska w roku szkolnym 2014/2015 nie istniały żadne samodzielne placówki wychowania przedszkolnego. Funkcję tą spełniają oddziały „0” przy każdej Szkole Podstawowej. w okresie tym przyjęto łącznie 166 dzieci. Obecnie, istnieje 5 szkół podstawowych funkcjonujących na terenie samorządu: 1. Zespół Publicznych Szkół w Iwaniskach Publiczna Szkoła Podstawowa w Iwaniskach, 2. Zespół Publicznych Szkół w Iwaniskach Publiczna Szkoła Podstawowa w Iwaniskach filia w Ujeździe, 3. Zespół Publicznych Szkół w Iwaniskach Publiczna Szkoła Podstawowa w Iwaniskach filia w Wygiełzowie, 4. Zespół Publicznych Szkół w Iwaniskach Publiczna Szkoła Podstawowa w Iwaniskach filia w Jastrzębskiej Woli im. Biskupa Jana Chrapka, 5. Zespół Publicznych Szkół w Iwaniskach Publiczna Szkoła Podstawowa w Iwaniskach filia w Mydłowie.

formularz_zglaszania_uwag_12.09.2017.pdf
OBWIESZCZENIE_12.09.2017.pdf

PROJEKT STRATEGII_12_09.2017.pdf


plakat-ogloszenie_12.09.2017.pdf

Zobacz również: